Regionale journalistiek staat onder druk
NIJMEGEN – In een gezonde democratie speelt lokale journalistiek een onmisbare rol. Deze rol gaat verder dan alleen informeren; het draait ook om het controleren van de macht en het betrekken van de gemeenschap bij relevante kwesties. Ton Bennink is behalve freelance journalist ook docent journalistiek aan Fontys Journalistiek. "De noodzaak om in te grijpen en te investeren in de toekomst van de lokale journalistiek is urgenter dan ooit."
De term 'tegenmacht' impliceert dat er een dominante macht is die in toom moet worden gehouden. Journalistiek kan echter beter worden gezien als een macht op zichzelf, die werkt door kennis te verspreiden. "Macht en kennis zijn onlosmakelijk verbonden. Om macht uit te oefenen, moet je geïnformeerd zijn," stelt Bennink. De rol van journalistiek is niet alleen om te informeren, maar ook om te amuseren en te verbinden. In lokale gemeenschappen is deze rol nog belangrijker, omdat journalisten dicht bij de mensen staan en weten wat er speelt.
Waarheid en afhankelijkheid
Anno 2024 is de relatie tussen politici en journalisten vaak te nauw. Dit geldt niet alleen voor landelijke politiek, maar ook voor lokale situaties. "Het is een valkuil wanneer journalisten te veel tijd doorbrengen met hun bronnen. Het is noodzakelijk om input te krijgen, maar er moet altijd een gezonde afstand bewaard worden," aldus Bennink. Het gevaar van symbiose tussen journalist en bron is reëel. Het belang van ethiek en onafhankelijkheid moet voortdurend benadrukt worden, zodat toekomstige journalisten weten hoe ze afstand kunnen houden en objectief kunnen blijven.
Raad voor de Journalistiek
De Raad voor de Journalistiek biedt richtlijnen voor ethisch journalistiek handelen. Hoewel sommige media zich hier niet aan committeren, blijft het een autoriteit van gezag. "De Raad biedt duidelijkheid over wat wel en niet kan in de journalistiek. Dit is cruciaal voor mensen zonder journalistieke achtergrond," legt Bennink uit. Of het nu gaat om privacykwesties of het gebruik van verborgen camera's, de richtlijnen van de Raad zijn een waardevolle bron voor zowel journalisten als het publiek.
Uitdagingen voor regionale journalistiek
De regionale journalistiek staat onder druk door diverse factoren, waaronder financiële beperkingen en de dominantie van grote mediabedrijven. "Bij de dagbladen zie je een verschraling. Waar vroeger meerdere verslaggevers actief waren, is er nu vaak nog maar één," merkt Bennink op. Toch zijn er ook hoopvolle ontwikkelingen, zoals de subsidies van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voor streekomroepen die hun krachten bundelen. Dit biedt mogelijkheden voor meer professionele ondersteuning en een versterking van de lokale journalistiek.
De financiële situatie van de journalistiek is zorgwekkend. "Het aantal redacteuren is drastisch verminderd, en dat heeft alles te maken met geld," zegt Bennink. Grote mediabedrijven, in handen van buitenlandse conglomeraten, domineren het veld. "Het enige dat echt helpt, is concurrentie. Alleen dan kunnen we ervoor zorgen dat er meer ruimte komt voor gedegen journalistiek." De afhankelijkheid van commerciële belangen maakt het moeilijk voor journalisten om hun werk goed te doen, zeker in een tijd waarin de druk om snel en veel nieuws te produceren groot is.
Toekomstige journalisten
Opleidingen spelen een cruciale rol in het voorbereiden van toekomstige journalisten. Er moet meer aandacht zijn voor de praktijk van lokale journalistiek, zoals het verslaan van gemeenteraadsvergaderingen. "Studenten moeten leren hoe ze gericht een gemeenteraad kunnen volgen en relevante onderwerpen kunnen oppikken," stelt Bennink. Dit helpt niet alleen bij de opleiding van nieuwe journalisten, maar zorgt er ook voor dat de bevolking beter geïnformeerd is over lokale kwesties.
Een groot probleem is ook het verouderende abonneebestand van veel kranten. Jonge mensen voelen zich vaak niet aangesproken door de traditionele media. "Het gat tussen jonge mensen en de krant is groot, en ik zie niet hoe dat snel gedicht kan worden," merkt Bennink op. Dit is een probleem dat opgelost moet worden om de toekomst van de journalistiek veilig te stellen.
Tien over twaalf
De toekomst van lokale journalistiek is onzeker, maar er zijn ook hoopvolle signalen. Samenwerking tussen streekomroepen, steun van het Stimuleringsfonds en een sterke focus op ethiek en onafhankelijkheid in journalistieke opleidingen kunnen bijdragen aan een robuuste lokale journalistiek. "Het is tien over twaalf, half één zelfs," waarschuwt Bennink. De noodzaak om in te grijpen en te investeren in de toekomst van de lokale journalistiek is urgenter dan ooit. Alleen dan kan journalistiek blijven functioneren als de broodnodige tegenmacht in een democratie.
foto: privé, bewerking Ien Media
Delen van dit gesprek met Ton Bennink zijn ook terug te horen in aflevering 4 van De Tegenmacht Podcast, een samenwerking tussen De Edese Vos en Ien, de podcast.
Lees ook
Politiek Nijmegen kwaad over te dure verbouwing museum Valkhof
Initiatiefnemer vergroening Sint Stevenskerkhof: "Ik werd als lastig ervaren"
Charlotte Brand (PvdA) Nijmegen: "Informatie is de zuurstof van de democratie"
