De weg naar een nieuwe coalitie in Nijmegen: een terugblik

Donderdag presenteren GroenLinks, Stadspartij Nijmegen en D66 het coalitieakkoord. Bijna drie maanden na de gemeenteraadsverkiezingen ontvouwen de drie coalitiepartijen hun plannen voor de stad. Maar de formatie ging niet zonder horten of stoten. Een terugblik.

Op 16 maart boekt de Stadspartij Nijmegen een historische overwinning tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Met zeven zetels wordt de Stadspartij de grootste lokale partij ooit in de Nijmeegse politiek. GroenLinks blijft de grootste partij in Nijmegen, ondanks een verlies van twee zetels. D66, die het voornemen had de grootste te worden, blijft steken op zes zetels.

Voortzetting links beleid

18 maart maakt GroenLinks bekend dat Heleen de Boer is aangesteld als informateur. De Boer, oud-raadslid voor GroenLinks in Utrecht, krijgt van Quirijn Lokker (GroenLinks) de opdracht onderzoek te doen naar een coalitie tussen GroenLinks, Stadspartij Nijmegen, D66 én de PvdA. Die laatste partij, die met één extra zetel een kleine winst boekte, vormt een opmerkelijke toevoeging aan de drie grootsten. Lokker zal later zeggen dat de sociaal-democraten er al in een vroeg stadium bijgehaald gehaald zouden zijn om 'de voortzetting van het linkse beleid van de voorgaande jaren' te garanderen.

Vanuif het perspectief van GroenLinks is dat een logische redenering, maar de Stadspartij kijkt vanuit een andere hoek. Die vindt de beoogde combinatie te links en bovenal het tijdstip om een vierde partij uit te nodigen veel te vroeg. Zoals fractievoorzitter van D66 Lusanne Bouwmans het treffend verwoordt in De Gelderlander: "Het is alsof je met z'n drieën gaat buitenspelen en maar één iemand mag een vriendje meenemen".

'Mooie middenweg'

Heleen de Boer spreekt in aflevering 53 van Ien, de podcast over een een ‘mooie middenweg’ tussen links en rechts. Het advies zou de mogelijkheid bieden het beleid van de afgelopen vier jaar voort te zetten én het geluid uit de wijken mee te nemen in dat beleid. Als grootste stuikelblok noemt De Boer onder meer mobiliteit. Waar met name GroenLinks en D66 ruim baan willen geven aan de fietser ten faveure van de automobilist, riep de Stadspartij tijdens de campagne veelvuldig de buik vol te hebben van de 'hippe fietser', die te veel ruimte in het verkeer zou innemen.

Hoewel informateur De Boer hoopvol is tijdens het gesprek met haar begint april, klappen de onderhandelingen tussen de vier partijen al spoedig. 8 april staakt de Stadspartij de gesprekken, met name omdat het, aldus fractievoorzitter Wendy Grutters, te vroeg was om er al een 'andere partij' bij te halen. Het ging haar nadrukkelijk niet over de PvdA, maar over de vroege toetreding van een vierde partij, naast de drie grootste. Na drie weken en twee dagen zijn de partijen weer terug bij af.

Bram van Ojik als formateur

Dan blijft het stil, totdat tijdens de paasdagen Quirijn Lokker opnieuw contact zoekt met Wendy Grutters, die na 8 april 'alle opties' heeft laten passeren. Grutters kan vanwege de ruime verdubbeling van het aantal zetels van haar partij, wel degelijk met de vuist op tafel slaan en is in de prettige positie ook bij andere partijen te 'shoppen', eventueel zelfs zonder GroenLinks. Lokker en Grutters starten, wederom samen met D66, de gesprekken opnieuw, wat op 22 april leidt tot de benoeming van oud-fractievoorzitter van GroenLinks in de Tweede Kamer Bram van Ojik als formateur. Het is dan één maand en zes dagen sinds de gemeenteraadsverkiezingen.

Maar niet alleen Bram van Ojik moet aan de slag om Nijmegen een nieuw stadsbestuur te geven, ook oud-wethouder voor het CDA Ronald Migo moet aantreden om deze formatie wél te laten slagen. Migo wordt ingezet als stadsverkenner, onder meer tijdens de drie stadsgesprekken die de formerende partijen organiseren. Tijdens die gesprekken, waar de politiek in gesprek gaat met inwoners, worden verschillende thema's en aandachtspunten opgetekend, die de formerende partijen beloven mee te nemen in hun onderlinge gesprekken.

Coalitie in spe

Op 24 mei is het laatste van de drie gesprekken. Dan gaan de drie partijen terug naar de vergaderingtafel. Om de input te verwerken en mét de toezegging dat het niet bij drie gesprekken blijft. De coalitie in spe wil er een goede gewoonte van maken, drukt Migo de luisteraars op het hart. De formatie duurt inmiddels twee maanden en acht dagen.

3 juni komt eindelijk het verlossende woord. GroenLinks, Stadspartij Nijmegen en D66 hebben overeenstemming bereikt over een coalitieakkoord dat ze, zoals eerder door henzelf aangekondigd, op 9 juni zullen presenteren. Dan zal ook de wethoudersploeg worden gepresenteerd. Raadsleden die ik erover spreek verwachten een 'kneiterlinks' akkoord en voorzien een cruciale rol voor de Stadspartij. De toekomst moet laten zien of de grote winnaar z'n plek kan opeisen, ook wanneer de wittebroodsweken voorbij zijn. Die beginnen dus op 9 juni. Dan treedt na twee maanden en 24 dagen het nieuwe stadsbestuur aan.

Columns en opinie