Een Nijmeegs coalitieakkoord? Of kan het ook anders?
De gemeenteraadsverkiezingen zijn een opmaat naar een spannende tijd, want wat gaat er gebeuren ná die verkiezingen? Gaan de gemeentebesturen ervoor kiezen om op een traditionele manier te formeren of doen zij dat op een andere manier? En hoe zit dat in Nijmegen?
In steeds meer gemeenten wordt niet voor het traditionele coalitieakkoord gekozen, waarbij een aantal partijen elkaar vindt om het inhoudelijke programma voor de komende jaren te bepalen (geformaliseerd in het coalitieakkoord) én de poppetjes te leveren (de wethouders in het college van B&W). Bij deze gemeenten wordt er voor gekozen om raadsbreed samen te werken en invulling te geven aan wat er de komende jaren moet gebeuren. En in sommige gemeenten worden zelfs de wethouders ook raadsbreed aangesteld.
Coalitie bepaalt
Het kiezen voor een coalitieakkoord heeft namelijk vaak als bijeffect dat aan het begin van de raadsperiode gelijk al de scheidslijnen worden gemarkeerd: de coalitie bepaalt, de oppositie staat buitenspel. De rollen zijn hierdoor wel duidelijk, maar vaak is er weinig mogelijkheid om nog echt invloed te hebben op wat er de komende jaren gaat gebeuren, in ieder geval voor de beoogde minderheid. Dat heeft als gevolg dat de verhoudingen vaak verzuren en zowel bij kiezers als raadsleden er chagrijn ontstaat en dan moeten de inhoudelijke vier jaren raadsperiode nog daadwerkelijk starten.
Maar hoe werkt dat dan met zo’n raadsakkoord? Moet iedereen het met elkaar eens zijn? En, waarom zouden we dan nog verkiezingen houden?
Vertrouwen in politiek
Het idee is juist om ruimte te laten aan partijen om het op thema’s met elkaar eens te zijn (over tachtig procent is men het toch al eens, zo denkt men) en over die overgebleven twintig procent is er ruimte om met elkaar het debat aan te gaan. Politici kunnen zich daardoor houden aan hun verkiezingsbeloftes, wat kan zorgen voor meer vertrouwen in de politiek. Bovendien worden ook inwoners uitgenodigd om mee te doen en te denken.
In de gemeente Nijmegen is er één partij (GewoonNijmegen.nu) die in ieder geval voor de verkiezingen aan heeft gegeven voor raadsbrede samenwerking te kiezen. Er is nog wel meer draagvlak voor nodig om er mee te starten, maar het geeft in ieder geval aan dat ook in Nijmegen wordt nagedacht over op welke manier de komende raadsperiode 2022-2026 zowel inhoudelijk als met elkaar, intern en met de buitenwereld om wordt gegaan.
Behoeftes en verwachtingen
Mocht Nijmegen besluiten om toch te kiezen voor een andersoortig akkoord dan het traditionele coalitieakkoord, dan is belangrijk dat in ieder geval aan de voorkant de behoeftes en verwachtingen goed worden uitgesproken met elkaar én dat de spelregels en evaluatiemomenten duidelijk met elkaar worden afgesproken. Wat voor gemeenteraad wil de Nijmeegse raad zijn in de komende raadsperiode? De kiezer zal het in ieder geval als eerst bepalen.
Lianne van Kalken
doet (promotie)onderzoek naar Raadsakkoorden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en ze is Thorbecke-fellow bij hoogleraar Geerten Boogaard (Universiteit Leiden). Ze is tevens raadslid in de gemeenteraad van Vlaardingen.
Zie www.raadsakkoord.nl voor al haar bevindingen en onderzoeksresultaten over het raadsakkoord.
