Nijmegen kreeg na de oorlog van alle kanten hulp
Afgelopen zomer deed de burgemeester van Kiev een oproep aan Europese steden om Oekraïense kinderen even te laten ontsnappen aan de druk van de oorlog door hen te laten deelnemen aan vakantiekampen elders in Europa.
In Nijmegen werd dit opgepikt door het raadslid Marijke Synhaeve. Zij riep op om als gastvrije stad daar ook open voor te staan. Ze hoopt dat de gemeente Nijmegen samen met partners uit het jongerenwerk ook een aanbod kan doen voor leuke vakantiekampen met Nijmeegse én Oekraïense kinderen.
Herinneringen
De vraag uit Kiev herinnert me ook aan de verhalen die ik heb gelezen over de steun die het zwaar getroffen Nijmegen aan het eind van Tweede Wereldoorlog kreeg uit vele landen. Zo konden in februari 1945 al zo’n 150 kinderen uit Nijmegen naar pleeggezinnen in Engeland gaan voor een maandenlang verblijf. Om in alle rust bij te komen van de oorlogspijn in Nijmegen. Later volgden nog meer kinderen. Het was een initiatief waar ook andere steden aan konden deelnemen. De Nijmeegse burgemeester Hustinx was zelfs voorzitter van deze uitwisselingsorganisatie.
De Nijmeegse kinderen werden onder meer opgevangen in Coventry, een stad die zelf in 1940 getroffen was door Duitse aanvallen. Nog steeds heeft de Stevenskerk een band met Coventry. Er is zelfs een Coventryberaad waar verzoening en vrede de vaste thema’s zijn.
Later namen ook Zwitserse organisaties Hollandse (en Nijmeegse) kinderen tijdelijk op voor herstel. In het Zwitserse Freiburg werden in het najaar van 1945 zelfs concerten georganiseerd waarvan de opbrengst naar Nijmegen ging. Ook kon een groep Nijmeegse studenten in Freiburg hun studie voltooien. De opvang daar en kosten werden volledig vergoed.
Het zijn herinneringen die niet vergeten mogen worden. De getoonde solidariteit in de oorlogstijd en wederopbouwjaren moet je nimmer vergeten. Ook als een les om nu voor anderen op te staan.
Lees verder onder deze afbeelding
Stadshart verwoest
Het bombardement van 22 februari 1944 had het stadshart verwoest en in de maandenlange frontliniestrijd vanaf september werden nog eens had nog eens honderden huizen weggevaagd. Maandenlang leefden Nijmegenaren in schuilkelders of bij andere gezinnen in in de omgeving. Ooit werden zelfs een paar duizend Nijmegenaren een tijdlang in Wijchen opgevangen. De oorlogswaanzin ‘kostte’ bovendien 2000 burgerdoden en vele duizenden gewonden. Wanhoop in de stad was overal zichtbaar.
Steun van elders
Maar dan zie je in oude kranten de omvang van de steun van elders. Bloemendaal hielp Nijmeegse burgers met talloze materialen. Kinderen uit Nijmegen werden in 1946 uitgenodigd voor tochten door de bloembollenvelden. In Haarlem werd eveneens een grootse hulpactie voor Nijmegen gestart, een pater die aan de Radboud had gestudeerd was de initiatiefnemer. Bijna tweeduizend bedden werden ingezameld, meer dan duizend kachels. En de stapel ingezamelde matrassen kwam boven de hoogste kerktoren uit! Er werden liefdadigheidswedstrijden gespeeld met opbrengsten voor Nijmegen.
Herbouw kerken en scholen
De rijwielhandelaren in Haarlem verrasten de Nijmegenaren nog eens met vele honderden onderdelen voor fietsen, maar ook werden enorme hoeveelheden gereedschappen ingezameld. Kerken in Haarlem organiseerden collectes voor de herbouw van kerken in Nijmegen en zelfs de bouw van een kleuterschool.
Kunstenaars in Haarlem en Nijmegen wisselenden voor exposities kunstwerken uit in beide steden. In Haarlem werd bovendien massaal glas ingezameld voor het herstel van vele ramen in Nijmegen. De regio werd later zelfs ‘overspoeld’ met glas uit België en Aalsmeer. Dat glas uit Aalsmeer was vooral bedoeld voor het herstellen van van de tuinbouwkassen in Lent. In hét Belgische Geraardsbergen vinden vele honderden Lentenaren en Betuwenaren trouwens maandenlang een veilig onderkomen toen de Betuwe vanaf eind 1944 in de frontlinie kwam te liggen. Zelfs daklozen uit Groesbeek konden er terecht.
Vele Nijmegenaren die hun woning waren verloren vonden ook een onderkomen in de regio rond de stad, in Wijchen bijvoorbeeld en in het Land van Maas en Waal. Maar ook konden (moesten) duizenden gezinnen maandenlang, velen zelfs voor jaren, bij andere gezinnen in Nijmegen inwonen.
Collectes op voetbalvelden
In de hoofdstad Amsterdam werden op initiatief van wethouder Van Wijck in het najaar van 1947 op de voetbalvelden collectes voor Nijmegen gehouden. Speciale inzamelingsacties waren er in het Olympisch stadion bij de wedstrijden BlauwWit- Ajax en Ajax-NEC. Maar ook was er in het City Theater een speciale galavoorstelling waarvan de opbrengst naar het Hulpcomité in Nijmegen ging.
Inwoners van Zwolle verrasten de Nijmegenaren eind december 1945 met meer dan 5000 kerstpakketten. Eerder waren de Zwollenaren al met 150 transportwagens met meubels en kleding naar Nijmegen gereden. Ook kwamen drie schepen naar Nijmegen met 650 ton aan goederen voor de stadsbewoners. PEC Zwolle had zelfs NEC uitgenodigd voor een wedstrijd in Zwolle. Als entreeprijs werden gebruiksgoederen voor Nijmegenaren gehanteerd.
Hulp uit Albany
Bijzonder blijft natuurlijk ook de steun vanuit het Amerikaanse Albany voor Nijmegen. Meer dan 300 ton aan humanitaire hulpgoederen kwamen uit die stad naar Nijmegen. Aan de Waalkade herinnert een speciale informatiebord sinds enkele jaren aan die hulp en de band met Albany.
Ook uit Canada kwamen trouwens hulppakketten. Het Rode Kruis uit Montréal leverde hier kinderkleding af met in de broekzakken knikkers verstopt. Ook schonk Canada microscopen aan het Radboudziekenhuis.
Natuurlijk kan ook de Marshallhulp niet onvermeld blijven. Talloze bedrijven profiteerden daarvan in de jaren vijftig. Dobbelmann en de Nyma kregen bijvoorbeeld technische installaties om de productie te verbeteren, er werd ook gaskolen geleverd voor de Nijmeegse gasfabriek. De komst van heftruckbedrijf Hyster kan ook verbonden worden met het Marshallplan. Met Marshallhulp werd bovendien de iconische Carolusbioscoop aan Plein 1944 gerealiseerd.
Steun voor het getroffen Nijmegen kwam dus van ver en massaal. Toch iets om bij stil te staan nu de burgemeester van Kiev nu om steun vraagt.
