Solastalgia aan de Waal
Voor iemand die regelmatig roept dat het hele systeem omver moet, kan ik soms ironisch slecht tegen verandering. Toen ik twaalf jaar geleden op kamers ging, kocht ik via Marktplaats een tweezitsbank met een kitsche bloemenprint – tegenwoordig noem je dat vintage. En ik houd tot op de dag van vandaag van die bank. Ik beleefde er brakke dagen, ontving er goed nieuws, ging door break-ups, had wilde vrijpartijen, sleepte mezelf door deadlines heen, smeed er nieuwe vriendschappen.
Maar de bank is nu, twaalf jaar later, versleten. De gele vulling puilt door de gaten in de stof naar buiten. Het is niet langer een gastvrije plek voor gasten. En na twee jaar proberen kan ik stellen dat het zoeken naar een vervangend exemplaar niet realistisch is. Dus vanmiddag ga ik kijken naar een nieuwe bank – zonder bloemen, moderner. En knies ik over het aanstaande afscheid van dat stukje thuis.
En zo is het ook een beetje met mij en Nijmegen. Nijmegen groeit. Snel. Nu ben ik de eerste die zal roepen dat er altijd plek is voor iemand erbij. Als alle plaatsen bezet zijn, bouwen we een langere tafel – die insteek. Maar dat betekent dus ook veel nieuwbouw, meer steen, meer beton, meer wegen en auto’s (althans, dat is hoe het nu gaat). En ik voel dat in mijn lijf.
Herkennen jullie dat benauwende gevoel als er weer een stukje groen is verdwenen? De teleurstelling die over je gezicht trekt als je tijdens een wandeling hijskranen ziet staan op de horizon – binnen een jaar kun je hier niet meer wijds wegkijken, denk ik dan. En worden jullie ook altijd zo overvallen door die veranderingen? Opeens rijd ik door een woonwijk als ik over de dijk bij Lent rijd. Is mijn route naar de Vasim niet meer een fietstocht door oude industrie. Is mijn vaste rolschaatsplek volgebouwd met padelbanen.
De Australische filosoof Glenn Albrecht bedacht ooit de term ‘solastalgia’ voor de pijn van het verliezen van een thuisgevoel, van de plekken die je troost bieden. Hij gebruikte het om de gevoelens te beschrijven van bewoners in een mijnregio die bloemenvelden, wijngaarden en weilanden plaats zagen maken voor grijze afgravingen. Ik denk dat het ook relevant in een uitdijende stad.
Dus wat moeten we met dat gevoel? Niet roepen dat de Nijmeegse grenzen moeten sluiten – naast de natuur is gastvrijheid een van de krachten van Nijmegen. En je hoort mij ook niet zeggen dat alle nieuwbouw uit den bozen is. Maar wel dat we samen hard ons best moeten doen om alle nieuwe plekken zo snel mogelijk als een nieuw, groen thuis te laten voelen. En dat we zoveel mogelijk mensen moeten huisvesten in al bestaande bebouwing.
(Nijmeegs Jantien kraakte afgelopen week weer een pand in het centrum. Ton Hendriks liet het al twee jaar leegstaan. De krakers werden, ondanks geclaimde huisvrede, weer op straat gezet. De beloofde steun van GroenLinks en PvdA bleef uit.)
Ik kan tegelijkertijd inzien dat mijn bank aan vervanging toe is en rouwen om het afscheid. We kunnen iedereen een plek in het prachtige Nijmegen gunnen en ruimte geven aan emoties over een veranderende stad.
Ps. Zie hier een foto van mijn oude bank. Mocht je er ooit zo een tegen komen, laat het me weten – dan bouw ik een nieuw oud stukje thuis.
––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
Kiki Kolman kwam iets meer dan tien jaar geleden in Nijmegen wonen. Ze heeft nog nooit de Vierdaagse gelopen, maar struint graag in de Ooij en op de Haterse Vennen, drinkt regelmatig biertjes van Nijmeegse bodem en hoopt daarom dat ze zich toch Nijmegenaar mag noemen.
Ze werkte op de debatafdeling van LUX en is nu programmamaker bij filmfestival InScience, docent Politicologie aan de Radboud Universiteit en freelancer in het culturele circuit.
Ze heeft regelmatig meningen over van alles en nog wat – nu ook één keer in de twee weken bij Ien, de podcast. Uiteraard allemaal op persoonlijke titel.
