Tastbaar
Vijf mei. Bevrijdingsdag. In gedachten ga ik terug naar het begin van de zestiger jaren in Breda. Ik was toen tien jaar. Met klasgenoten liep ik vanuit onze straat naar de Grote Markt. Het was bijna een uur lopen. De Grote Markt stond vol met kinderen van mijn leeftijd. We zongen het Wilhelmus, terwijl een deftige mijnheer in jacquet en een zwarte hoge hoed stond te dirigeren op het bordes van het Stadhuis. Na afloop kregen we een koetjesreep als traktatie. Daarna een uur terug naar huis lopen. Vrij van school. Het was feest. Wat Bevrijdingsdag inhield wist ik drommels goed. Ik ben opgegroeid met spannende verhalen over de oorlog. De vlucht uit Breda, de doden van de Vloeiweide en de bevrijding van Breda door de Polen met als imposant bewijs een heuse Poolse tank in het Wilhelminapark. Pal tegenover mijn middelbare school. Door die verhalen realiseerde ik me als kind al wat vrijheid betekende. Vrijheid was geen abstract begrip voor mij. Het was tastbaar.
foto: Regionaal Archief Nijmegen
De Tweede Wereldoorlog ligt inmiddels ver achter ons. Verhalen worden veel minder doorgegeven. En ook al worden we dagelijks geconfronteerd met oorlogssituaties veraf en dichterbij dan nog zijn de line up (wat een verschrikkelijk woord is dat) en de bierprijzen op de Bevrijdingsfestivals voor velen belangrijker dan de reden waarom we de bevrijding vieren.
Helaas wordt vrijheid tegenwoordig ook geïnterpreteerd als vrijbrief om te doen wat je zelf wil. Schijt hebben aan opgelegde regels onder het mom van inbreuk op de persoonlijke vrijheid. Voorbeelden genoeg. Ook afgelopen week. Met motoren over de dijken scheuren, want dat geeft een gevoel van vrijheid. Bruls handhaaft de nachtelijke sluiting van de Waalstrandjes om ernstige overlast tegen te gaan. Meteen gaat het los op sociale media, omdat dit door velen wordt beschouwd als een betuttelende beperking van de vrijheid. Tienduizend bezoekers aan een illegale rave zorgden drie dagen voor enorme overlast. Ze kwamen voor het gevoel van vrijheid. We leven in een vrij land wordt gelijk gesteld aan: dat maken we zelf wel uit. Vervolgens wordt de eigen benoemde vrijheid op hoge toon opgeëist. Ik kan en wil niet wennen aan dit misplaatst gebruik van het begrip vrijheid. Deze egoïstische vrijheid staat voor mij ver verwijderd van de essentiële collectieve vrijheid die we op vijf mei vieren en waarvoor duizenden mensen hun leven hebben gelaten.
Ik vond het dan ook zeer verheugend om te lezen dat Rob Jaspers, op initiatief van het 4 & 5 mei comité en de Bibliotheek Gelderland Zuid, Vrijheidsgesprekken heeft gehouden met bekende Nijmegenaren. Waar denken zij aan als het gaat om vrijheid? Wat betekent vrijheid voor hun dagelijks werk, voor hun denkbeelden, hun idealen? Het zijn boeiende gesprekken geworden. Gesprekken die hoop geven. Hoop dat luisteraars dezelfde ervaring zullen hebben als ik als jong manneke. Want door de oorlogsverhalen in mijn jeugd was vrijheid geen abstract begrip voor mij. Het was tastbaar. De Vrijheidsgesprekken plaatsen vrijheid in een huidige context. Vrijheid is nog steeds geen abstract begrip. Vrijheid is tastbaar.
Over Vincent
Luister ook
Jan is uitbehandeld, maar blijft dromen van toegankelijk Nijmegen
Geridderde Bruls staat voor grote beslissing: burgemeester blijven of niet?
Ien Dales gaf Nijmegen het zelfvertrouwen terug
