Terugbladeren: Nijmegen volgens Tessa de Loo's nieuwste boek 'De stad in je hoofd'
Elke week bladert Rob Jaspers terug door oude kranten, op zoek naar nieuws dat de tand des tijds heeft weten te doorstaan. Rob, waar wil je het deze week over hebben?
“Ik ben bij de presentatie van het boek van Tessa de Loo, getiteld De stad in je hoofd geweest. Tessa de Loo, een beroemde schrijfster, kreeg de opdracht een boek te schrijven over Nijmegen, zoals andere schrijvers die ook hebben gehad. Ik heb in dat kader drie keer met haar gesproken, zelfs de Waal heb ik met haar overgestoken. Ze komt zelf overigens uit Oss, dus ze kende de omgeving een beetje, maar ze heeft heel lang in Portugal gewoond en woont nu alweer een paar jaar in Zutphen, dacht ik.”
Lees verder onder de afbeelding
En? Wat vond je van het boek?
“Ze heeft een fantastisch boek geschreven dat ik afgelopen week in één keer heb uitgelezen. Het verhaal gaat over een jongetje genaamd Twan, dat wordt getroffen door de stadspijn van het bombardement. Hij verliest zijn ouders en zijn zusje, maar moet toch doorgaan. Door het hele boek heen voel je de pijn van het bombardement die dat kind blijft achtervolgen. Dan herkent hij zijn zusje in een ander meisje dat hij redt en er bijna als kopie ziet. Dat maakt het boek erg mooi. Twan schetst ook hoe de stad eruit ziet na het bombardement. Het is mooi dat door dit boek de rest van het land dat ook kan zien hoe die pijn de stad heeft verwoest.”
Nu is de Tweede Wereldoorlog een belangrijk thema in de Nederlandse naoorlogse literatuur en zijn er veel boeken over geschreven. Kun je dan in 2023 nog een boek schrijven dat iets aan toevoegt?
“Het knappe van dit boek is dat je meeleeft met het leven van dat jongetje en bijna kunt voorstellen hoe groot de pijn is geweest. Het bombardement heeft niet alleen fysieke, maar ook politieke gevolgen voor de stad. Alles wat oud is in de onderstad wordt afgebroken en gesloopt, zonder aandacht voor de betekenis ervan. Twan heeft wel oog voor de oude stad en wil die behouden. Het boek schetst heel mooi hoe hij de oude stad ziet.
Is er heel veel verdwenen uit die tijd?
“Ik heb oude kranten uit die tijd bekeken. Dan zie je dat er wel degelijk acties zijn geweest om de benedenstad te behouden en te herstellen. Soms moet je het ook willen zien. Ik kwam zelf in de jaren '70 naar Nijmegen om te studeren. Toen stonden de gevels van de oude Grotestraat nog overeind, met historische gevels die helaas allemaal plat zijn gegaan. Als ik eraan terugdenk, ben ik het beeld ervan kwijt, maar ik kan het nog wel zien op foto's. Het zijn eigenlijk fantastische verhalen die verdwenen zijn. Zo heb ik bijvoorbeeld gezien dat Jan-Willem Pantus ooit over de Grotestraat heeft geschreven. En alleen al de namen op de gevels, zoals de Diamanten Ring, de Rode Leeuw, de Zwarte Raad, de Gekroonde Kabeljauw... Dat zijn namen die stonden op die panden en die een verhaal duiden. Dat is allemaal weggepoetst. Af en toe vind je nog iets terug, maar er is iets verdwenen wat we niet hadden moeten doen.”
Is er dan helemaal niks overgebleven?
“Jawel, hoewel er in de jaren '70 acties zijn gestart in de benedenstad om alles weg te poetsen. Grotendeels is dat helaas ook gebeurd. Maar de bouw van een soort Hoog Catharijne in de benedenstad is tegengehouden door verzet van bewoners, waarna er sociale woningbouw is gekomen waarbij het historisch stratenpatroon gehandhaafd is. Als je daar een keer verkeerd links afslaat, tref je nog gelukkig op sommige plekken iets historisch terug. Dat zouden meer mensen moeten doen. Als je door de benedenstad gaat, zie je nog iets van die verdwenen pijn. En natuurlijk, als je door de Lange Hezelstraat loopt, kun je die verdwenen pijn helemaal zien, waarbij de gevels gelukkig allemaal gered zijn. Maar stel je voor dat dit ook op andere plekken had gelegen. Wat er verdwenen is. Ik zeg wel eens dat ik chauvinistisch ben. In Maastricht hebben ze het Stokstraatkwartier wel gered, dat is een betekenisvolle plek geworden in die stad. Dat hadden wij hier ook moeten doen. Twan schrijft hier allemaal over en probeert ook de mensen in het stadhuis te overtuigen dat de oude stad moet blijven, maar het lukt hem niet hen te overtuigen. En dat doet hem heel zeer."
Foto: AvdMeer
Luister ook
Geridderde Bruls staat voor grote beslissing: burgemeester blijven of niet?
Ien Dales gaf Nijmegen het zelfvertrouwen terug
Koop De stad in je hoofd van Tessa de Loo via Ien, de podcast
