Wanneer zeg je stop
‘Wanneer zeg je stop?’ De vraag werd donderdag in Ien, de podcast en op veel andere plekken in het land gesteld. Terecht. Want bij dodenherdenking en het vieren van vrijheid hoort ook een kritische blik op hoe ‘het’ zo ver heeft kunnen komen. Waarom bleef Nederland Hitler steunen als staatshoofd? Hoe kan het dat de Hitlerjudgend door de Nijmeegse straten marcheerde tijdens de Vierdaagse?
Maar naast een kritische blik op wat we internationaal accepteren, moeten we ook een blik inwaards werpen. Het verhaal van de Holocaust en van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog is niet alleen een verhaal van een extern dictatoriaal regime dat ons overheerste. Het is ook het verhaal van een land waar een deel van de bevolking meewerkte met de Nazi’s, soms uit angst en soms met weerzinwekkend enthousiasme.
Lees verder onder de foto
De Nijmeegse Noodvierdaagse van 1940 – foto:Nationaal Bevrijdingsmuseum Groesbeek, via Oorlogsbronnen
In de jaren dertig weigerde Nederland Joodse vluchtelingen uit Duitsland op te vangen. In diezelfde tijd was de NSB in opkomst. In 1937 namen zij plaats in de Tweede Kamer, met vier zetels. In Nijmegen ontving de NSB bij de Provinciale Staten-verkiezing van 1935 maar liefst acht procent van de stemmen.
OneWorld stelde eerder deze week een de vraag waarom er tijdens de Shoah in Nederland naar verhouding zoveel meer Joden zijn afgevoerd dan in omliggende landen. Het antwoord is gecompliceerd. Een deel van de verklaring ligt in het feit dat Nederlandse Joden moeilijk konden vluchten. Maar deels wijten historici deze tragische feiten ook aan het gezagsgetrouwe en volgzame karakter van de Nederlanders. Evenals aan het feit dat een deel van de Nederlanders zich opwierp als ‘Jodenjagers’ – waaronder overigens een deel van het Nijmeegse politiecorps.
‘Wanneer zeg je stop?’ geldt ook voor extreem-rechts in eigen land. Steeds vaker wappert bij rechts demonstraties weer een aantal Prinsenvlaggen. De PVV hing de vlag al jaren terug voor hun kantoorraam op het Binnenhof. De oranje-wit-blauwe vlag was geliefd onder NSB’ers, en symbool van het Zuid-Afrikaanse Apartheidsregime. Hij wapperde recentelijk nog in Rotterdam, toen onder andere de jongerentak van Forum voor Democratie een demonstratie organiseerde tegen een voorleesmiddag door dragqueens.
Verder zijn er natuurlijk de gewelddadige en intimiderende protesten tegen de komst van AZC’s of moskeeën op verschillende plekken in het land, vaak geïnitieerd door radicaal-rechtse groepen en lang niet altijd hardop veroordeeld door politici of media.
Nijmegen staat bekend als links stad, maar dat wil niet zeggen dat extreem-rechts niet bestaat in onze regio. De Nijmeegse bibliotheek ontvangt steevast bedreigingen als ze dragqueens en -kings uitnodigen voor hun voorleesmiddag. Pegida doet onze stad regelmatig aan. In Arnhem staat de Nederlandse Volks-Unie steevast op de lijst bij lokale verkiezingen. Het luid aanwezige Nijmegen Rechtsaf is simpelweg een tak van het extreem-rechtse Identitair Verzet. Toen zij na een aantal overvallen een eigen burgerwacht oprichtten, noemde Bruls dit ‘burgerparticipatie’.
Jaap Tanja sloot zijn stuk voor OneWorld af met de woorden ‘Als het er in tijden van crisis echt op aankomt, heb je in de samenleving maar weinig fanatici nodig om groot leed te veroorzaken.’ De fanatici in Nederland en in Nijmegen zijn met minder, veel minder, maar ze worden wel steeds luider en hun lawaai wordt te vaak weggewuifd. ‘Wanneer zeg je stop?’ geldt ook hier.
Over Kiki
Ze werkte op de debatafdeling van LUX en is nu programmamaker bij filmfestival InScience, docent Politicologie aan de Radboud Universiteit en freelancer in het culturele circuit.
Ze heeft regelmatig meningen over van alles en nog wat – nu ook één keer in de twee weken bij Ien, de podcast. Uiteraard allemaal op persoonlijke titel.
Lees ook
Terugbladeren: woningcorporaties in Nijmegen
Luister ook
Hitlerjügend liep Vierdaagse van Nijmegen in 1938
Jan is uitbehandeld, maar blijft dromen van toegankelijk Nijmegen
Geridderde Bruls staat voor grote beslissing: burgemeester blijven of niet?
